Słownik ubezpieczeniowy
Słownik terminów można przeglądać wybierając literę alfabetu:
A,B,C,D,E,F,G,H,I,J,K,L,M,N,O,P,R,S,T,U,W,Z.
A
Aktuariusz - specjalista w zakresie matematyki ubezpieczeniowej, finansowej i statystyki
Auto-Casco - ubezpieczenie pojazdów mechanicznych od utraty, zniszczenia lub uszkodzenia
Agent ubezpieczeniowy - przedstawiciel ubezpieczyciela, który prezentuje i sprzedaje polisy. Agent ubezpieczeniowy nie ma możliwości dokonywania znaczących zmian w zawieranych umowa i posługuje się wzorcem dostarczonym przez ubezpieczyciela.
Alokacja składki - część składki, która w ubezpieczeniach na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, przeznaczana jest na inwestycje.
Aktywa Funduszu - suma składek wpłacanych przez członków funduszu, która jest przez niego inwestowana.
Aktywa netto funduszu - suma składek wpłacanych przez członków funduszu, pomniejszona o jego zobowiązania.
Aktywa netto na jednostkę uczestnictwa - wartość aktywów netto funduszu w dniu wyceny podzielona na liczbę jednostek uczestnictwa.
Ankieta zdrowotna (wniosek medyczny) - kwestionariusz dotyczący aktualnego stanu zdrowia oraz historii przebytych chorób wypełniany przez osobę składającą wniosek o ubezpieczenie na życie. Jest podstawą do wyceny wielkości składki ubezpieczeniowej.
Asekuracja - (z łac. assecuratio ubezpieczenie, zabezpieczenie) gwarancja wypłaty określonej umową kwoty, pokrywającej straty poniesione przez ubezpieczonego, a - w razie jego śmierci - zapewnienie wypłaty spadkobiercom.
B
Bonus - taryfowa przysługująca za bezszkodowy przebieg ubezpieczenia
Business interruption - ubezpieczenie gwarantujące firmie zwrot utraconych zysków w przypadku nagłych przerw w jej działaniu, wynikłych ze zdarzeń losowych wymienionych w ogólnych warunkach umowy, takich jak: pożar, powódź, eksplozja.
Broker - osoba zajmująca się zawodowo pośrednictwem między ubezpieczycielem a klientem, nie jest związana umową z żadnym ubezpieczycielem, posiada uprawnienia do prezentacji ofert wielu ubezpieczycieli. Zawód brokera wymaga odpowiednich kwalifikacji zawodowych, zdanego egzaminu państwowego oraz wpisy do rejestru prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego.
Beneficjent - inaczej uposażony, osoba uprawniona przez Ubezpieczonego, której zostanie wypłacone świadczenie ubezpieczeniowe w przypadku śmierci ubezpieczonego.
C
Cedent - osoba dokonująca cesji (zrzekająca się praw do polisy) na rzecz osoby trzeciej (cesjonariusza).
Certyfikat - forma dokumentu stanowiąca dowód zawarcia umowy ubezpieczenia, stosowana najczęściej w ubezpieczeniach morskich i przy transakcjach w handlu zagranicznym
Cesja - umowa oznaczająca przeniesienie przez cedenta praw do świadczeń na wyznaczoną przez niego osobę lub instytucję (cesjonariusza).
Cesjonariusz - osoba, na rzecz, której ubezpieczony (Cedent) przenosi prawa do świadczeń.
Czas trwania umowy - może być nieokreślony lub określony - wtedy na ogół oznaczony jest w miesiącach albo latach, a kończący wraz z upływem ostatniego dnia wyznaczonego w umowie ubezpieczenia. W większości rodzajów umów jej ważność wtedy wygasa, choć niektóre rodzaje polis są przedłużane automatycznie.
Całkowite trwałe inwalidztwo - całkowita i trwała niezdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy zawodowej, powstała na skutek wypadku lub choroby przez okres określony w OWU.
Cena nabycia jednostki uczestnictwa - kwota, według której jednostki uczestnictwa ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego są dopisywane do indywidualnego rachunku.
Cena odkupienia jednostki uczestnictwa - kwota, według której jednostki uczestnictwa ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego są odpisywane od indywidualnego rachunku.
Częściowe trwałe inwalidztwo - utrata na skutek nieszczęśliwego wypadku lub choroby organów wymienionych w odpowiednich OWU lub całkowita utrata funkcji w tych organach.
D
Deklaracja przystąpienia - oświadczenie woli o przystąpieniu do ubezpieczenia, mające moc prawną.
Dobrowolne poddanie się egzekucji - stanowi formę zabezpieczenia należności. Jest to akt notarialny, w którym dłużnik dobrowolnie poddaje się egzekucji. Akt zawiera obowiązek dłużnika do zapłaty określonej sumy oraz określa termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności.
Dodatkowe opcje ubezpieczenia - do podstawowego zakresu ubezpieczenia np. ubezpieczenia na wypadek śmierci ubezpieczonego można dodatkowo wykupić rozszerzony zakres ochrony np. śmierć wskutek nieszczęśliwego wypadku, niezdolność do pracy. Każdy ubezpieczyciel sam określa dostępne opcje i możliwości związane z rozszerzeniem umowy.
Dywersyfikacja - świadome działanie inwestora, zmierzające do zróżnicowania inwestycji w różnego rodzaju instrumenty finansowe, w celu zminimalizowania ryzyka strat.
E
Europejski Komitet Ubezpieczeń - (CEA - Comité européen des assurances ) działający w Brukseli europejski związek ubezpieczycieli, zrzeszający narodowe związki ubezpieczycieli z całej Unii Europejskiej i kilku innych państw.
Ekspiracja Ubezpieczenia - ustanie, wygaśnięcie odpowiedzialności ubezpieczyciela. Najczęściej termin ekspiracji określa polisa ubezpieczeniowa albo inny dokument ubezpieczenia. Koniec odpowiedzialności ubezpieczyciela może też nastąpić wskutek odstąpienia od umowy ubezpieczenia albo jej wypowiedzenia, całkowitego zniszczenia przedmiotu ubezpieczenia, śmierci osoby ubezpieczonej, wyczerpania sumy ubezpieczenia, albo przejścia własności rzeczy ruchomej na inną osobę
F
Fundusz Ochrony Ubezpieczonych - fundusz powołany przez Ministra Finansów w celu ochrony interesów wszystkich ubezpieczonych. W przypadku niewypłacalności danego ubezpieczyciela, bierze na siebie zobowiązanie wypłaty odszkodowań. Utrzymywany jest ze składek wszystkich firm ubezpieczeniowych.
Franszyza integralna - zastrzeżona w warunkach ubezpieczenia granica wysokości szkody (określana procentowo lub kwotowo), do której towarzystwo ubezpieczeniowe nie wypłaca odszkodowania - poszkodowany sam pokrywa koszty szkody. Jej przekroczenie powoduje wypłacenie całej kwoty. Stosowana zazwyczaj w umowach ubezpieczeniowych z wysoką kwotą gwarancyjną.
Franszyza redukcyjna - zastrzeżona w warunkach ubezpieczenia kwota, o którą towarzystwo ubezpieczeniowe pomniejsza wypłaconą sumę odszkodowania (określana procentowo lub kwotowo).
Fundusz gwarancyjny - fundusz rezerwowy utworzony przez wszystkie towarzystwa emerytalne. Stanowi część systemu bezpieczeństwa środków gromadzonych w OFE. Jego zadaniem jest uzupełnienie stanu kont członków PTE, gdy ten nie zdoła osiągnąć minimalnej stopy zwrotu oraz nie będzie w stanie wyrównać różnicy z własnych rezerw. Funduszem Gwarancyjnym administruje Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych.
Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (FUS) - składka wpłacana do ZUS, według nowego systemu będzie dzielona pomiędzy odpowiednie fundusze:
- emerytalny (wypłaty emerytur),
- rentowy (wypłaty rent),
- chorobowy (wypłaty zasiłków chorobowych i świadczeń rehabilitacyjnych),
- wypadkowy (świadczenia wypadkowe i choroby zawodowe),
- rezerwowe (jako uzupełnienie funduszy rentowych, wypadkowych i chorobowych).
Filar I - to emerytura ze zreformowanego ZUS. Ze składki potrącanej nam co miesiąc z wynagrodzenia, największa część trafia właśnie tutaj, na indywidualne konto, które posiada każdy ubezpieczony. Ta część składki nie jest inwestowana, oznacza to, że jest ona jedynie corocznie waloryzowana. Składki z I filaru nie podlegają dziedziczeniu.
Filar II - czyli Otwarty Fundusz Emerytalny, każdy urodzony po 1 stycznia 1969 roku, kto rozpoczął pierwszą pracę, ma miesiąc na zdecydowanie do jakiego funduszu emerytalnego chce się zapisać. Gdy tego nie zrobi, zostanie losowo przydzielony do jednego z nich.
Filar III - jest całkowicie dobrowolną formą oszczędzania na przyszłą emeryturę, dla tych, którzy chcą, aby ich emerytura była wyższa niż ta, którą gwarantuje im I i II filar. Wysokość emerytury będzie zależała od wielkości kwot przeznaczonych na dodatkowe emerytury. Trzeci filar to ubezpieczenia na życie, pracownicze programy emerytalne, fundusze inwestycyjne, lokaty bankowe.
Fundusz akcji - to zazwyczaj najbardziej agresywny rodzaj funduszu inwestycyjnego - inwestorzy mogą liczyć na najwyższe zyski, ale muszą również brać pod uwagę wysokie ryzyko inwestycyjne. Fundusze tego typu inwestują oczywiście w akcje - przede wszystkim walory spółek, notowanych na giełdzie.
Fundusz inwestycyjny mieszany - jest odmianą funduszu inwestycyjnego zamkniętego. Podstawową różnicą jest możliwość wykupienia certyfikatów na żądanie uczestnika.
Fundusz inwestycyjny otwarty - polega na zakupie jednostek uczestnictwa w funduszu, które emituje dane towarzystwo inwestycyjne. Ilość samych jednostek może być nieograniczona. Towarzystwo zobowiązane jest do odkupu jednostek na każde żądanie uczestnika.
Fundusz inwestycyjny zamknięty - polega na zakupie certyfikatów inwestycyjnych, które emituje dane towarzystwo inwestycyjne, a ich ilość jest ograniczona - może się zmieniać tylko w przypadku wprowadzania nowych emisji lub wycofywania starych. FIZ nie ma obowiązku odkupu certyfikatów na każde żądanie posiadacza (odkup następuje dopiero po czasie, na jaki sam fundusz został utworzony).
Fundusz obligacji - Fundusze inwestycyjne inwestujące w papiery wartościowe o stałym oprocentowaniu. Dzielą się one ze względu na typy kupowanych papierów wartościowych, średni termin wykupu oraz wiarygodność kredytową. To zazwyczaj najbardziej "bezpieczny" i mało agresywny typ funduszu.
Fundusz rynku pieniężnego - fundusz, który przy zminimalizowanym ryzyku oferuje stabilny wzrost z nieco niższym dochodem. Inwestuje wyłącznie w instrumenty dłużne i lokaty bankowe, których maksymalny termin zapadalności nie przekracza roku (bony skarbowe, certyfikaty depozytowe, bony komercyjne lub porozumienia odkupu zabezpieczone w wysokości 100 procent).
Fundusz stabilnego wzrostu - kapitał, w tego rodzaju funduszach, lokowany jest głównie w bezpieczne papiery wartościowe, takie jak obligacje i bony skarbowe. W portfelu funduszu może się też znaleźć niewielką ilość akcji, co minimalizuje ryzyko.
G
Generalna umowa ubezpieczenia - rodzaj długoterminowej umowy ubezpieczenia, stosowanej w niektórych rodzajach ubezpieczeń, np. ładunku w przewozie morskim. Może obejmować wszystkie lub tylko niektóre ładunki wysyłane bądź otrzymywane przez ubezpieczającego. Umowa określa między innymi rodzaj przesyłek, zakres ryzyk objętych ochroną ubezpieczeniową, trasę przewozów. Umowa generalna wpływa na uproszczenie obsługi ubezpieczeniowej.
Gwarantowana suma ubezpieczenia - to określona w polisie kwota, którą ubezpieczyciel zobowiązuje się wypłacić w razie śmierci, trwałego kalectwa ubezpieczonego, bądź innego zdarzenia ubezpieczeniowego określonego w polisie i nastąpi to w trakcie trwania ubezpieczenia.
Grupowe ubezpieczenia - taki rodzaj ubezpieczenia, w którym stroną ubezpieczaną jest grupa osób, najczęściej praktykowane w zakładach pracy. Dotyczy ubezpieczeń na wypadek śmierci, następstw nieszczęśliwych wypadków wraz z dodatkowymi opcjami.
Giełda Papierów Wartościowych (GPW) - jest publiczną instytucją mającą na celu zapewnienie możliwości obrotu papierami wartościowymi (takimi jak akcje, obligacje, prawa poboru, itp.) dopuszczonymi do obrotu giełdowego. Wymiana taka regulowana jest przez regulamin giełdy, ustawę Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych oraz Komisję Papierów Wartościowych i Giełd.
Gwarantowany Okres Płatności - umowa zawierana z towarzystwem emerytalnym. Gwarantuje wypłatę emerytury na wypadek śmierci świadczeniobiorcy przed upływem czasu objętego gwarancją osobie wskazanej przez emeryta.
H
Hipoteka - jedno z ograniczonych praw rzeczowych na nieruchomości, które służy zabezpieczeniu oznaczonej wierzytelności. Pozwala ono wierzycielowi na zaspokojenie swoich należności z nieruchomości, niezależnie od tego czyją własnością stała się ta nieruchomość.
I
Indeksacja - inaczej waloryzacja; coroczne podwyższanie składki ubezpieczenia i/lub sumy ubezpieczenia o wskaźnik inflacji.
Inflacja - wzrost cen towarów, spowodowany obniżaniem się siły nabywczej pieniądza.
Inkaso - jest formą rozliczeń bezgotówkowych. Polega na złożeniu przez podawcę polecenia w banku, by ten zainkasował określoną kwotę pieniędzy w zamian za wydanie dokumentów potwierdzających prawo własności do towaru lub w zamian za zabezpieczenie zapłaty należności.
J
Jednostka uczestnictwa - najmniejsza część funduszu inwestycyjnego, służy do ustalenia proporcji udziałów poszczególnych uczestników w aktywach netto funduszu. Są podzielne i podlegają dziedziczeniu.
K
Karencja - okres wyczekiwania. Określony w umowie ubezpieczeniowej okres, w którym ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności za powstałe w tym czasie szkody określone w umowie ubezpieczenia. Ma na celu wyeliminowanie sytuacji zawierania umowy ubezpieczeniowej już po powstaniu szkody i próby wyłudzenia pieniędzy za nią.
Kaucja - (suma gwarancyjna), suma pieniędzy, która stanowi zabezpieczenie na wypadek niedotrzymania umowy przez stronę przeciwną. Osoba, dla której potrzeb suma gwarancyjna została wypłacona, może z niej skorzystać w celu pokrycia wynikłych z tego tytułu strat.
Kompensacja szkody - wyrównanie materialnych skutków zdarzeń losowych.
Kradzież z włamaniem - taki sposób bezprawnego zaboru cudzego mienia, który polega na usunięciu przez sprawcę zabezpieczeń, stanowiących przeszkodę w dotarciu do tego mienia osobom niepożądanym. Usunięcie może nastąpić poprzez zniszczenie zabezpieczeń, użycie narzędzi, podrobionego klucza lub klucza oryginalnego, wcześniej skradzionego.
Koasekuracja - ubezpieczenie na podstawie jednej polisy przez dwóch lub więcej ubezpieczycieli. Podział odpowiedzialności ustalany jest w procentach lub ułamkowo.
Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych (KNUiFE), od dnia 19 września 2006 r. - Komisja Nadzoru Finansowego - jest organem państwowego nadzoru ubezpieczeniowego i emerytalnego. Nadzorem Komisji jest objęta działalność:
- ubezpieczeniowa, o której mowa w przepisach o działalności ubezpieczeniowej
- w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego, o której mowa w przepisach o pośrednictwie ubezpieczeniowym
- w zakresie funduszy emerytalnych, o której mowa w przepisach o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych
- w zakresie pracowniczych programów emerytalnych, o której mowa w przepisach o pracowniczych programach emerytalnych.
Komisja Papierów Wartościowych i Giełd (KPWiG), od dnia 19 września 2006 r. - Komisję Nadzoru Finansowego - to państwowy urząd, który sprawuje nadzór nad przestrzeganiem reguł uczciwego obrotu i konkurencji w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi i towarami giełdowymi oraz nad zapewnieniem powszechnego dostępu do rzetelnych informacji na rynku papierów wartościowych i rynku towarów giełdowych. KPWiG ma siedzibę w Warszawie, została utworzona 22 marca 1991 roku na mocy ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych.
Konwersja - operacja, podczas której dokonuje się przeniesienia środków pomiędzy funduszami zarządzanymi przez to samo towarzystwo.
Konsumpcja sumy ubezpieczenia - suma ubezpieczenia ulega zmniejszeniu o taką kwotę, w jakiej wypłacono odszkodowanie, przy czym wypłata odszkodowania w wysokości równej sumie ubezpieczenia powoduje rozwiązanie umowy ubezpieczenia, chyba że w danym OWU przyjęto inny skutek
Koszty akwizycji - bezpośrednie koszty ubezpieczyciela związane z procesem pozyskania i zawarcia umowy ubezpieczenia (prowizje, koszty badań lekarskich oraz ekspertyz i atestów przy ocenie ryzyka)
Kwota wykupu - kwota, którą ubezpieczyciel wypłaca osobie posiadającej długoterminową polisę na życie, w momencie, gdy rezygnuje ona z dalszej ochrony towarzystwa.
Klauzule ubezpieczeniowe - zastrzeżenia w polisie ubezpieczeniowej, które mogą ograniczać, zmieniać lub rozszerzać zakres ochrony ubezpieczeniowej. Podczas zawierania umowy trzeba zwrócić szczególną uwagę na część poświęconą wyłączeniom odpowiedzialności ubezpieczającego.
Kombinowane ubezpieczenie - obejmuje na podstawie jednej polisy kilka ryzyk ubezpieczeniowych, na przykład - w ubezpieczeniach nieruchomości - pożar, powódź, trzęsienie ziemi.
L
Limit Odpowiedzialności - górna granica odpowiedzialności ubezpieczyciela w przypadku wystąpienia szkody.
Lokal mieszkalny - mieszkanie w bloku lub kamienicy, stanowiące odrębną nieruchomość.
Likwidacja szkody - czynności wykonywane po wypadku ubezpieczeniowym - przez ubezpieczyciela, w celu ustalenia przyczyn i skutków wypadku oraz obliczenia wysokości odszkodowania należnego poszkodowanemu bądź osobie upoważnionej.
M
Malus - dodatkowa składka, jako sankcja za szkody powstałe w minionym okresie ubezpieczenia spowodowane np. kierowaniem pojazdów mechanicznych
Majątkowe ubezpieczenie - rozróżniane są tu dwa rodzaje: ubezpieczenia osobowe i ubezpieczenia majątkowe. Do ubezpieczeń majątkowych zalicza się ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, a także ubezpieczenie mienia. Ten drugi rodzaj pozwala nam zabezpieczyć się na wypadek zniszczenia bądź utraty naszego mienia. Ubezpieczyć możemy na przykład budynki, budowle, maszyny, urządzenia czy wyposażenie. Istnieje też wiele innych rodzajów ubezpieczeń, na przykład: pasiek, drobiu, czy też ubezpieczenie kosztów leczenia psa czy kota. Jednym z najpopularniejszych rodzajów ubezpieczenia mienia jest ubezpieczenie lokalu mieszkalnego.
Międzynarodowe Stowarzyszenie Nadzorów Ubezpieczeń - (IAIS - International Association of Insurance Supervisors) - utworzone w 1994 roku. Reprezentuje organy nadzorcze z ponad 100 państw. Organizacja powstała w celu rozwijania współpracy pomiędzy instytucjami nadzorującymi sektor ubezpieczeniowy, a także instytucjami innych sektorów finansowych. IAIS opracowuje zasady i standardy w dziedzinie ubezpieczeń oraz organizuje szkolenia dla specjalistów z nowopowstałych rynków. Celem tych działań jest stworzenie stabilnego, rzetelnego i efektywnego rynku ubezpieczeń, chroniącego interesy posiadaczy polis ubezpieczeniowych.
Multiagent - agent, który wykonuje czynności agencyjne na rzecz więcej niż jednego ubezpieczyciela.
N
Nadubezpieczenie - sytuacja, w której zgłoszona suma ubezpieczenia przewyższa faktyczną wartość ubezpieczonego mienia. Powstanie zdarzenia ubezpieczeniowego wywołuje wypłatę odszkodowania odpowiadającego faktycznej wartości ubezpieczonego majątku.
Niedoubezpieczenie - sytuacja, w której zgłoszona suma ubezpieczenia jest niższa od faktycznej wartości ubezpieczonego przedmiotu. W razie powstania zdarzenia ubezpieczeniowego wypłata odszkodowania jest uzależniona od stosunku sumy ubezpieczenia do faktycznej wartości mienia albo odpowiada wysokości szkody, w granicach sumy ubezpieczenia.
NNW - następstwa nieszczęśliwego wypadku - polisa stosowana jako odrębna umowa ubezpieczenia, albo dodatkowa umowa w ubezpieczeniach życiowych, turystycznych, komunikacyjnych. Chroni od następstw nieszczęśliwych wypadków.
O
Odszkodowanie - suma, którą zakład ubezpieczeń jest obowiązany wypłacić z umowy ubezpieczenia w razie zaistnienia określonego w umowie zdarzenia losowego
Opłata manipulacyjna - opłata pobierana jednorazowo od wpłat dokonywanych przy nabyciu jednostek uczestnictwa funduszu inwestycyjnego lub/iw przypadku ich odkupywania przez fundusz. Maleje ona wraz ze wzrostem inwestowanych kwot z uwzględnieniem akumulacji wpłat w ramach rachunku uczestnika. Stawki pobieranych opłat określa szczegółowo tabela opłat
Odpowiedzialność cywilna - powstała na podstawie przepisów prawa cywilnego odpowiedzialność za szkody na osobie lub mieniu, zobowiązująca sprawcę do naprawienia tej szkody. Rozróżniamy dwa rodzaje odpowiedzialności cywilnej: kontraktową - nie wywiązanie się z warunków umowy oraz deliktową - wyrządzenie komuś krzywdy.
Ogólne warunki ubezpieczeń (w skrócie OWU) - element umowy ubezpieczenia, przepisy określające przedmiot i zakres ubezpieczenia, sposób ustalania wysokości szkód oraz wypłaty odszkodowania lub świadczenia, regulujące prawa i obowiązki stron umowy ubezpieczenia, jak również sposób zawierania umów oraz zakres i czas trwania odpowiedzialności ubezpieczyciela.
Osoba bliska - zwykle członek najbliższej rodziny ubezpieczonego - rodzice, współmałżonek, dzieci, rodzeństwo, przysposobiony, osoba pozostająca z ubezpieczonym w nieformalnym związku.
Osoba trzecia - każda osoba (fizyczna lub prawna) pozostająca poza stosunkiem ubezpieczeniowym.
Ochrona ubezpieczeniowa - zobowiązanie ubezpieczyciela do wypłaty świadczenia w razie zajścia zdarzenia objętego polisą.
Ochrona tymczasowa - stosowana w ubezpieczeniach na życie, zaczyna obowiązywać następnego dnia od złożenia wniosku ubezpieczeniowego i wpłacenia pierwszej składki, zazwyczaj nie dłużej niż 60 dni, nie później niż do dnia objęcia ochroną właściwą zdefiniowaną w polisie ubezpieczeniowej.
P
Polisa - dokument wystawiony przez ubezpieczyciela potwierdzający fakt zawarcia umowy. Ubezpieczyciel ma obowiązek zawrzeć w polisie informacje, na jakich warunkach dana umowa została zawarta.
Polisa Obrotowa - specjalny typ polis, charakteryzujący się okresowo płatną i rozliczną składką ubezpieczeniową. Okres ubezpieczenia jest uwarunkowany wpływem pierwszej składki "za pokrycie", najczęściej opisanym w klauzuli polisy bądź wynikającym z typu ubezpieczenia
Początek odpowiedzialności ubezpieczyciela - objęcie ubezpieczonego ochroną od dnia następującego po zawarciu umowy, bądź innego - wskazanego w polisie, ale nie wcześniej niż od momentu wpłacenia pierwszej składki. Ubezpieczyciela określają ten moment w różny sposób.
Poręczenie cywilne - jest to umowa, w której poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie, jeżeli dłużnik nie wykona zobowiązania w określonym czasie. Umowa poręczenia powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Umowa poręczenia może obejmować także dług przyszły, którego wysokość jest z góry oznaczona. Taka umowa może zostać odwołana w każdym czasie, ale przed powstaniem długu.
Poręczenie wekslowe (awal) - jest to zobowiązanie złożone na wekslu, w którym zobowiązujemy się do zapłacenia długu, jeżeli osoba, za którą poręczamy, w przypadku gdy ona nie zapłaci. Awal składany jest na przedniej stronie weksla, poprzez wpisanie słowa "poręczam" i za osobę, za którą poręczamy.
Pośrednik ubezpieczeniowy - agent ubezpieczeniowy lub broker ubezpieczeniowy.
Prewencja - zapobieganie powstaniu zdarzenia losowego; jest to planowa działalność zmierzająca do zapobiegania lub ograniczenia skutków zdarzenia losowego
Przejęcie długu - jest operacją w wyniku, której w miejsce dotychczasowego dłużnika wstępuje nowy podmiot. Wierzycielowi po zmianie dłużnika przysługuje roszczenie do dłużnika, który wstąpił w miejsce dotychczasowego. Stanowi to podstawową różnicę między przejęciem długu a przystąpieniem do długu, w którym dotychczasowy dłużnik i przystępujący do długu odpowiadają solidarnie.
Przewłaszczenie na zabezpieczenie - (przeniesienie własności na zabezpieczenie) jest jedną z form zabezpieczenia wykonania określonych zobowiązań pieniężnych. Jest to umowa, w której właściciel (dłużnik, zbywca) jakiejś rzeczy ruchomej przenosi prawo do tej rzeczy na swojego wierzyciela. Jednocześnie umowa ta zawiera warunek, że w momencie spłacenia długu w określonym terminie to przeniesienie własności traci moc i zbywca znów staje się jej właścicielem. Umowa ta może dotyczyć tylko rzeczy ruchomych.
Przystąpienie do długu - charakteryzuje się tym, że do istniejącego już zobowiązania dłużnika głównego przystępuje osoba trzecie, która od tego momentu staje się takim samym dłużnikiem jak ten pierwotny. Dotychczasowy dłużnik nie zostaje zwolniony z długu, ale odpowiada solidarnie z nowym dłużnikiem. Nowy dłużnik nie odpowiada za cudzy dług (jak poręczyciel) lecz tak jak za własny.
R
Rabunek - zabór mienia przy użyciu lub groźbie natychmiastowego użycia przemocy fizycznej na osobie albo doprowadzeniu jej do stanu nieprzytomności lub bezbronności
Reasekuracja - odstąpienie całości lub części ubezpieczonego ryzyka bądź grupy ryzyk wraz z odpowiednią częścią składek, innemu zakładowi ubezpieczeń (reasekuratorowi). Odstępujący ryzyko to cedent, zaś reasekurator nosi miano cesjonariusza. Możliwe jest także dalsze przekazywanie przez reaskuratora przyjętych ryzyk, zwane retrocesją przyjętych ryzyk. Drogą reasekuracji następuje tzw. wtórny podział ryzyk, umożliwiający minimalizację zagrożeń rynku ubezpieczeniowego. Historycznie wykształciły się określone typy i rodzaje umów reasekuracyjnych
Regres - z chwilą wypłaty pokrzywdzonemu przez ubezpieczyciela odszkodowania, przejmuje on na siebie prawo do żądania od odpowiedzialnego za szkodę zwrotu wypłaconej kwoty.
Rocznica polisy - każda kolejna rocznica daty zawarcia umowy ubezpieczenia. Zwykle tego dnia podnoszone są składki i suma ubezpieczenia (indeksacja).
Rok polisowy - każdy rok trwania polisy, licząc od daty zawarcia umowy ubezpieczenia (lub rocznicy podpisania), do dnia poprzedzającego rocznicę polisy.
Rozbój - zabór mienia przy użyciu lub groźbie natychmiastowego użycia przemocy fizycznej wobec Ubezpieczającego (lub osób bliskich) albo doprowadzeniu Ubezpieczającego (lub osób bliskich) do stanu nieprzytomności lub bezbronności
Ryzyka elementarne - pożar, uderzenie pioruna, wybuch, upadek statku powietrznego, huragan, powódź, spływ wód po zboczach, zalanie, osunięcie się ziemi, zapadanie się ziemi, lawina, wywrócenie się drzewa lub masztu, grad, wybuch wulkanu oraz trzęsienie ziemi
Ryzyko - określony przedmiot lub zespół przedmiotów albo osoba objęta jedną umową ubezpieczenia, a w ubezpieczeniach grupowych (zbiorowych) - osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, będąca członkiem ubezpieczonej grupy, w ubezpieczeniach flot pojazdów - pojazd znajdujący się w grupie ubezpieczonych pojazdów
Rozwiązanie umowy ubezpieczenia - może nastąpić z różnych przyczyn: zakończenia czasu trwania ubezpieczenia, nieopłacenia składki w terminie, śmierci ubezpieczonego, odstąpienia od umowy, wykupu ubezpieczenia.
S
Składka ubezpieczeniowa (PRZYPIS) - suma pieniężna należna ubezpieczycielowi za udzieloną przez niego ochronę ubezpieczeniową. Z punktu widzenia ekonomiczno-finansowego składka ubezpieczeniowa bywa traktowana jako opłata (cena) za udzieloną ochronę (gwarancję) ubezpieczeniową. Odróżnia się część przeznaczoną na wypłatę odszkodowań i świadczeń (składka netto) oraz część przeznaczoną na pokrycie kosztów prowadzenia działalności ubezpieczeniowej (koszty administracyjne, fundusze celowe itp.)
Składka jednorazowa - jednorazowa wpłata kwoty, jaką zobowiązany jest zapłacić ubezpieczający zakładowi ubezpieczeń za cały okres ubezpieczenia.
Składka regularna - suma pieniędzy wypłacana ubezpieczycielowi, częstotliwość jej płacenia jest określona w polisie (najczęściej: miesięcznie, kwartalnie, półrocznie, rocznie).
Stałe elementy mieszkania - w ubezpieczeniach mieszkaniowych elementy zamontowane lub wbudowane na stałe, takie jak: meblościanka, antresola, okna, drzwi, kominek, elementy urządzeń wodnych, kanalizacyjnych, grzewczych; pokrycie ścian, podług, sufitów.
Suma ubezpieczenia - ustalona w umowie ubezpieczenia kwota pieniężna stanowiąca górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela za szkody poniesione przez ubezpieczonego.
Suma wykupu - w ubezpieczeniu na życie, suma odpowiadająca rezerwie składek za ubezpieczenie życiowe, którą ubezpieczyciel wypłaci ubezpieczonemu w razie odstąpienia od umowy ubezpieczenia. Warunkiem jest jednak opłacanie przez ubezpieczającego składek co najmniej przez trzy lata
Szacunek ubezpieczeniowy - ustalenie wartości ubezpieczonego mienia w sposób uregulowany przepisami przy pomocy ustalonych tzw. norm szacunkowych. Stosowany w ubezpieczeniach obowiązkowych
Szkoda - majątkowy lub niemajątkowy skutek zdarzenia losowego objętego ubezpieczeniem, odnoszący się do mienia lub osoby objętej ubezpieczeniem, albo jej odpowiedzialności cywilnej, poniesiony przez jedną osobę poszkodowaną, przy czym:
- w razie większej liczby osób poszkodowanych wskutek jednego zdarzenia losowego objętego ubezpieczeniem każdą osobę uważa się za dotkniętą odrębną szkodą,
- w ubezpieczeniach komunikacyjnych każdy pojazd dotknięty zdarzeniem losowym objętym ubezpieczeniem traktuje się jako odrębną szkodę.
Szkoda całkowita - całkowite zniszczenie lub utrata przedmiotu ubezpieczenia
Szkoda na osobie - śmierć, uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia
Szkody w mieniu - uszkodzenie, zniszczenie lub utrata rzeczy ruchomej bądź nieruchomości
Sporty wysokiego ryzyka - sporty typu rafting lub inne sporty wodne uprawiane na rzekach górskich, nurkowanie przy użyciu aparatów tlenowych, skoki ze spadochronem, paralotniarstwo, szybownictwo oraz pilotowanie jakichkolwiek samolotów silnikowych, skoki bungee, sztuki walki i wszelkiego rodzaju sporty obronne, wspinaczkę wysokogórską i skalną, speleologię, myślistwo, jazdę konną, bobsleje, skoki narciarskie, jazdę na nartach wodnych oraz sporty, w których wykorzystywane są pojazdy poruszające się po śniegu lub lodzie
Stopa zastąpienia - wielkość uzyskanej emerytury w stosunku do ostatniej pensji, liczona w procentach.
Świadczenie - kwota, którą ubezpieczyciel wypłaca w przypadku wystąpienia zdarzenia ubezpieczonego określonego w polisie.
T
Tablica wymieralności - ustalone metodą badań statystycznych prawdopodobieństwa zgonów osób w różnych grupach wieku
Taryfa ubezpieczeniowa - zbiór zasad i stawek ubezpieczeniowych regulujących sposób obliczania składki ubezpieczeniowej
Trwały uszczerbek na zdrowiu - występujące u ubezpieczonego trwałe uszkodzenie narządu lub organu, które powoduje upośledzenie jego czynności.
U
Ubezpieczający - strona umowy ubezpieczenia, osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, która zawiera umowę ubezpieczenia z ubezpieczycielem i zobowiązuje się do uiszczania składki ubezpieczeniowej.
Ubezpieczenie - pojęcie wielokrotnie definiowane. Według Jana Łozowskiego jest to "urządzenie gospodarcze zapewniające pokrycie przyszłych potrzeb majątkowych, wywołanych u poszczególnych jednostek przez odznaczające się pewną prawidłowością zdarzenia losowe, w drodze rozłożenia ciężaru tego pokrycia na wiele jednostek, którym te same zdarzenia zagrażają (J. Łozowski, Wstęp do nauki o ubezpieczeniach, Warszawa 1948 r.)
Ubezpieczenie bezskładkowe - umowa ubezpieczenia, dla której Ubezpieczający zaprzestał opłacania składek, a nie złoży wniosku o wypłatę wartości wykupu. W wyniku takiego przekształcenia Ubezpieczający zwolniony jest z obowiązku opłacania składek, zaś suma ubezpieczenia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu, bądź suma ubezpieczenia jest utrzymana na dotychczasowej wysokości, a koszty funkcjonowania polisy i koszty ryzyka są pobierane z wartości polis - a ochrona trwa do wyczerpania wartości polisy. Równocześnie wygasają wszystkie ochrony ubezpieczeniowe zawarte w ramach umów dodatkowych.
Ubezpieczony - osoba fizyczna wymieniona imiennie w umowie ubezpieczeniowej, na rzecz której zawarto polisę.
Udział własny - ubezpieczający ponosi określony w procentach udział w odszkodowaniu lub świadczeniu, jego faktyczna wysokość (wyrażona kwotowo) ustalona zostaje dopiero po nastąpieniu wypadku ubezpieczeniowego.
Uposażony - inaczej beneficjent; osoba uprawniona przez Ubezpieczonego, której zostanie wypłacone świadczenie w przypadku śmierci ubezpieczonego.
Uposażony zastępczy - osoba wskazana we wniosku przez ubezpieczonego, uprawniona do otrzymania sumy ubezpieczenia w przypadku zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego, w przypadku, śmierci ubezpieczonego i uposażonego przed wystąpieniem tego zdarzenia.
Umowa ubezpieczenia - umowa, na mocy, której ubezpieczyciel zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w przypadku zajścia zdarzenia przewidzianego w umowie, natomiast ubezpieczający zobowiązuje się opłacać składkę ubezpieczeniową.
Ubezpieczenie na życie - rodzaj ubezpieczenia, które przede wszystkim zapewnienia bezpieczeństwo finansowe członkom rodziny ubezpieczonego na wypadek jego śmierci. W takim przypadku ubezpieczyciel zobowiązuje się do wypłaty uposażonym jednorazowego świadczenia lub renty.
Ubezpieczenie na życie i dożycie - rodzaj ubezpieczenia na życie przewidujący wypłatę świadczenia w przypadku, gdy śmierć nastąpi w ciągu określonej liczby lat, lub ubezpieczony dożyje wieku określonego w umowie.
Ubezpieczenie na życie z funduszem inwestycyjnym - rodzaj ubezpieczenia, które łączy w sobie ochronę zapewnioną przez ubezpieczenie na życie z funkcją oszczędnościową. Część składki inwestowana jest przez ubezpieczyciela w fundusz kapitałowym, który pomnaża uzyskiwane środki. Towarzystwo zobowiązuje się do wypłaty zgromadzonej w funduszu sumy składek w postaci renty lub jednorazowego świadczenia po upłynięciu określonego w umowie okresu ubezpieczenia.
Ubezpieczeniowy fundusz kapitałowy - forma inwestowania kapitału w celu pomnażania oszczędności wpłaconych przez klienta. Sam ubezpieczony decyduje o wyborze rodzaju ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego i procencie składki przeznaczonej do inwestowania.
W
Waloryzacja - inaczej indeksacja, coroczne podwyższanie składki ubezpieczenia i/lub sumy ubezpieczenia o wskaźnik inflacji.
Wartość ewidencyjna brutto - wartość, która zgodnie z ustawą o rachunkowości odpowiada wartości początkowej mienia
Wartość ewidencyjna netto - wartość mienia wynikająca z ewidencji księgowej, po potrąceniu odpisów amortyzacyjnych (umorzeniowych)
Wartość odtwożeniowa (NOWA) - jest to wartość odpowiadająca kosztom zakupu, odbudowy lub remontu: a.budynku w tym samym miejscu, z uwzględnieniem dotychczasowych wymiarów konstrukcji i materiałów b.maszyn, urządzeń i wyposażenia tego samego rodzaju oraz parametrów technicznych
Wartość rynkowa - wartość odpowiadająca cenie sprzedaży netto, tj. bez marży i prowizji
Wartość rzeczywista - wartość odtworzeniowa (nowa), pomniejszona o faktyczne zużycie
Wartość ubezpieczniowa - wartość ubezpieczonego mienia lub innego interesu majątkowego
Weksel - dokument wystawiony zgodnie z prawem wekslowym, stanowiący bezwarunkowe wezwanie do zapłaty określonej osobie w ustalonym terminie i miejscu przez wystawcę lub osobę przez niego wskazaną określonej sumy pieniężnej. Rozróżniamy dwa rodzaje weksli: weksle trasowane (ciągnione) oraz weksle własne.
Weksel in blanco - to weksel, który nie jest wypełniony całkowicie (lub nie posiada niektórych cech wymaganych przez prawo wekslowe dla ważności weksla) w chwili jego wystawienia. Najczęściej tym nie uzupełnionym elementem jest suma wekslowa.
Weksel trasowany - (weksel ciągniony) weksel, w którym wystawca zobowiązuje się, że inna osoba (trasat) dokona na rzecz odbiorcy weksla (remitenta) zapłaty określonej sumy pieniężnej. Inaczej mówiąc, przy wekslu trasowanym osoba trzecia zobowiązuje się do zapłaty sumy wekslowej.
Weksel własny - (tzw. solaweksel) przy tym rodzaju weksla jego wystawca zobowiązuje się do tego, że sam zapłaci określoną sumę wekslową w podanym miejscu i czasie. Wskaźnik alokacj i - określa część składki inwestowanej w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym zakładu ubezpieczeń.
Wartość wykupu - część wpłaconych w formie składek środków finansowych, która jest ustalona w umowie i zwracana ubezpieczającemu w przypadku rezygnacji z ubezpieczenia przed terminem zakończenia umowy.
Wykup ubezpieczenia - sytuacja, w której towarzystwo ubezpieczeniowe zwraca ubezpieczającemu część wpłaconych w formie składek środków finansowych, która jest ustalona w umowie (wartość wykupu). Wykupu ubezpieczenia dokonuje się w przypadku rezygnacji przed terminem zakończenia umowy ubezpieczenia. Wykup ubezpieczenia jest możliwy zwykle po 2 - 3 latach od początku umowy w zależności od rodzaju ubezpieczenia.
Wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela - zdarzenia, szkody, za które zakład ubezpieczeń nie ponosi odpowiedzialności i w związku z tym nie wypłaca odszkodowania.
Z
Zakład ubezpieczeń (ubezpieczyciel) - inaczej towarzystwo ubezpieczeń, ubezpieczyciel, asekurator podmiot funkcjonujący w formie spółki akcyjnej lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, prowadzący działalność polegającą na świadczeniu usług z zakresu ubezpieczeń na podstawie zezwolenia.
Zastaw - to ograniczone prawo rzeczowe, którego głównym celem jest zabezpieczenie wierzytelności. W razie niemożności zaspokojenia wierzyciela przez dłużnika, wierzyciel ma prawo do sprzedaży rzeczy objętej zastawem i zaspokojenia się z uzyskanej sumy. Ponadto wierzyciel ma pierwszeństwo do zaspokojenia się z rzeczy zabezpieczonej zastawem przed innymi wierzycielami. Zastaw może być ustanowiony tylko na rzeczach ruchomych (zastaw na rzeczach) lub na niektórych prawach zbywalnych (zastaw na prawach) np. akcjach, obligacjach.
Zasada pierwszego ryzyka - pozwala ubezpieczającemu ubezpieczyć mienie, ustalając sumę ubezpieczenia w oparciu o przewidywaną wysokość szkody, niezależnie od całkowitej wartości mienia, bez zagrożenia zasadą proporcji
Zasada proporcji - ma ona zastosowanie wówczas, kiedy suma ubezpieczenia mienia jest niższa od jego całkowitej wartości w dniu szkody, odszkodowanie wypłacane jest w takiej proporcji, w jakiej suma ubezpieczenia pozostaje do wartości tego mienia w tym dniu
Zdarzenie losowe - przypadkowe i niezależne od woli ludzkiej zdarzenie powodujące określone skutki. Cechą zdarzeń losowych jest ich przypadkowość i niezależność od woli człowieka, możliwość ich wystąpienia, powtarzalność i przewidywalność, równomierność w czasie i przestrzeni. Najczęściej ubezpieczenie dotyczy tych zdarzeń losowych, których nastąpienie nie jest pewne, ale możliwe. Wyjątkiem jest śmierć, której nastąpienie jest pewne, ale nieznana jest chwila tego zdarzenia
Zlecenie - pisemna, ustna lub w inny dopuszczalny sposób złożona dyspozycja, składana za pośrednictwem dystrybutora, np. zlecenie nabycia, zlecenie odkupienia, zlecenie konwersji, zlecenie ustanowienia pełnomocnictwa